De grote wateren van het IJsselmeergebied zijn allemaal aangewezen als Natura 2000-gebied en vormen een cruciaal kerngebied in de klimaatcorridor voor moeras. Grenzend aan de Waddenzee heeft het IJsselmeer tevens betekenis voor de klimaatcorridor duin en kust. Het toekomstig waterbeheer van het IJsselmeer is sterk bepalend voor de ecologische ontwikkelingsmogelijkheden. De huidige water- en natuurkwaliteit is ver onder de maat.

Het IJsselmeer loost via de spuisluizen in de Afsluitdijk op de Waddenzee. Bij een stijgende zeespiegel wordt dit moeilijker vanwege het afnemend peilverschil. Naast de veiligheid speelt de zoetwatervoorziening een belangrijke rol. Het IJsselmeer wordt gezien als verzamelbekken voor de waterinlaat van Noord- en West-Nederland.

Als denkexperiment willen we een beeld schetsen van het IJsselmeer als dynamisch deltawater.

Door (eventueel afsluitbare) openingen aan te brengen in de Afsluitdijk kan tot aan Zwolle de getijdenwerking worden hersteld. De ecologische voordelen lijken aanzienlijk: de uitwisselingsmogelijkheden voor vissen wordt verbeterd en het areaal intergetijdengebied wordt uitgebreid. Afhankelijk van de dimensionering en de vormgeving van de instroomopeningen kunnen ook de sedimenthuishouding en waterkwaliteit verbeteren. Het waterpeil zal bij deze oplossing geleidelijk meestijgen met de zeespiegel.

Voorwaarde voor het herstel van de getijdenwerking en de zoet-zoutgradiënt in het IJsselmeer is dat de wateronttrekkingen voor de landbouw geleidelijk worden afgebouwd. Dit staat haaks op het huidige beleid, waarin de functie van het IJsselmeer als zoetwaterbekken leidend is. Maar hoe cruciaal is eigenlijk die functie voor de Nederlandse economie? In ieder geval is uit onderzoek gebleken dat maatregelen om ook West-Nederland uit het IJsselmeer van water te voorzien (aanpassingen van sluizen, inlaatwerken en watergangen) niet kosteneffectief zijn.